Türkiye ekonomisinin önemli isimlerinden Dr. Mahfi Eğilmez, enflasyon analiziyle dikkat çekti. TÜİK verileri ile tüketicilerin tahminleri arasındaki uçurumu vurgulayan Eğilmez, kredi kartı harcamalarının enflasyonla uyumsuzluğuna işaret etti. Bu çelişkiyi ENAG enflasyonuyla ilişkilendirerek dikkat çekici bir uyarıda bulundu.
Deneyimli iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, Türkiye ve dünya ekonomisine dair keskin analizlerine devam ediyor. Kendi adını taşıyan blogunda öne çıkan yazılara imza atan Eğilmez’in son yazısı, ‘En Doğru Enflasyon Tahmini’ başlığını taşıyor.
Eğilmez, pek çok yazı ve konuşmasında enflasyonun doğru şekilde anlaşılması gerektiğini vurguluyor. ‘Gerçek enflasyonu bilmeden, ücretlerden fiyatlara ve kiraya kadar pek çok şey doğru bir şekilde belirlenemez’ ifadesini kullanıyor.
Eğilmez’e göre, enflasyonu düşürme politikaları, gerçek enflasyonu hedeflemedikçe etkili olamaz. Eğilmez, enflasyonu yüzde 5 düzeyine indirip orada tutmanın mümkün olmayacağını belirtiyor.
Eski Hazine Müsteşarı, akademisyen ve yazar Mahfi Eğilmez’in son yazısı şöyle: “En Doğru Enflasyon Tahmini”
Merkez Bankası’nın 2024 yılı II. Enflasyon Raporu’nda, her yılın Nisan ayında 12 aylık temelde enflasyon oranlarını tahmin eden piyasa katılımcıları, firma temsilcileri ve tüketicilerin tahminlerini içeren bir grafik sunuluyor (sol taraftaki grafik).
Sağ taraftaki grafik ise TÜİK’in tüketici enflasyon oranı (TÜFE) ile İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi’ne dayanarak oluşturulan ve 2020’den 2024’e kadar her yılın Nisan ayında gerçekleşen 12 aylık enflasyon oranlarını gösteriyor.
Gerçekleşen enflasyon oranlarına göz attığımızda, İstanbul Ticaret Odası endeksinin TÜFE’nin önünde seyrettiğini ve gerçeğe daha yakın olduğunu görüyoruz. Ancak, bu iki endeksin kapsama alanlarının ve bölge kapsamlarının farklı olduğunu belirtmekte fayda var.
İki grafiği karşılaştırdığımızda, TÜİK tarafından açıklanan gerçekleşen enflasyon (TÜFE) oranlarına en yakın tahminleri tüketicilerin yaptığını, en uzak tahminleri ise piyasa katılımcılarının gerçekleştirdiğini görüyoruz. Firma temsilcilerinin tahminleri ise bu ikisinin arasında yer alıyor.
TÜKETİCİLERİN TAHMİNLERİ, GERÇEKLEŞEN ENFLASYON ORANLARINA EN YAKIN SONUÇLAR
Merkez Bankası tarafından yapılan anketlerle belirlenen enflasyon tahminlerinin, genellikle gerçekleşen enflasyon oranlarına paralel olmadığı görülüyor. Bunun iki olası nedeni var:
(1) Piyasa katılımcıları arasında doğru tahmin yapabilenlerin seçilmediği,
(2) Piyasa katılımcılarının, Merkez Bankası’nı rahatsız etmemek için kendi tahminlerini saklı tuttuğu düşünülebilir.
Firma temsilcilerinin tahminleri ise biraz daha gerçekçi görünmektedir. Ancak, bu tahminlerin de aslında enflasyon oranına bağlı olarak, ücret artışlarını kontrol altında tutmak için düşük tutulduğu düşünülebilir.
Gerçeğe en yakın tahminler tüketicilerden gelmektedir. Gerçekleşen enflasyon verilerinin bile gerçeği tam olarak yansıtmadığını biliyoruz. TÜİK’in veri toplama yöntemlerini ve kaynaklarını açıklamaması, bu verileri denetleme imkanımızı kısıtlamaktadır.
KREDİ KARTI KULLANIMINDAKİ ARTIŞ VE ENFLASYON: EKONOMİK DENGELER ARASINDAKİ İLİŞKİ
Yıllar itibarıyla kredi kartı kullanımlarını ve artış oranlarını çıkarıp bunları TÜİK TÜFE ve ENAG eTÜFE ile karşılaştırınca şöyle bir tablo çıkıyor ortaya (kaynak: Banka Kartları Merkezi – BKM; Raporlar ve Yayınlar / Kredi Kartı İşlemleri / Yerli Kartların Yurtiçi Kullanımı, TÜİK; Tüketici Fiyat Endeksi Haber Bültenleri, ENAG; ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksleri – eTÜFE.)
– 2023 yılında hane halklarının toplam tüketim harcaması 15,5 trilyon lira olarak gerçekleşti. Aynı dönemde kredi kartı harcamaları ise 7,3 trilyon lira oldu. Bu durum, toplam nihai tüketim harcamalarının %47’sinin kredi kartlarıyla yapıldığını gösteriyor. Bu, piyasada bulunan geniş mal çeşitliliği ve TÜFE endeksinin 406 maddeyi içermesi göz önüne alındığında oldukça yüksek bir oranı temsil ediyor.
– 2023 yılında yerli kredi kartlarının yurtiçi kullanım tutarları bir önceki yıla göre %128,4 arttı. 2024 yılının ilk üç ayında ise kredi kartı kullanımındaki artış oranı %133’e yükseldi. Ancak, bu artışlar TÜİK TÜFE’deki artışların yarısında kaldı. Öte yandan, ENAG’ın eTÜFE artış oranları kredi kartı kullanım artış oranlarına daha yakın bir seyir izledi. 2023’te eTÜFE ile kredi kartı kullanım oranı artışı neredeyse birebir düzeyde oldu.
– Gerçek enflasyonun belirlenmesi önemlidir. Gerçek enflasyonun bilinmemesi, ücretlerin, fiyatların ve kiraların doğru şekilde belirlenememesine neden olur. Enflasyonu düşürmek için uygulanan politika araçlarının gerçek enflasyonu hedef almadığı durumda, enflasyonun %5 seviyesine indirilmesi ve bu düzeyde tutulması mümkün olmayabilir.
